Archive for category: Gujarati Articles

એક વડીલ મિત્રે મને સલાહ આપી. સોસિયલ મીડિયાથી દૂર રહો. નહિ તો તમને એનો નશો ચઢશે અને તમે તમારો મતી સમય વેડફી નાખશો. વાત સાચી છે. સોસિયલ મીડિયાનો નશો ચઢેલા માણસોને હું ઓળખું છું. એના માઠા પરિણામોથી હું વાકેફ છું. એટલે હું સાવધાન રહું છું. પણ સોસિયલ મીડિયાથી દૂર રહેતો નથી. કારણ, આજે સોસિયલ મીડિયાથી યુવક-યુવતીઓની દુનિયા છે. મારા લેખનકાર્યમાં યુવક-યુવતીઓ સાથે મારો નાતો છે. એમના સોસિયલ મીડિયાની દુનિયામાંથી કઈક ને કઈક હમેશા શીખતો રહું છું. સોસિયલ મીડિયાથી મને ઘણી વાર પ્રેરણાત્મક, ચિંતનીય અને માહિતીસભર વાતો જાણવા મળે છે.

અહી  મને સોસિયલ મીડિયાથી મળેલી એક પ્રેરણાત્મક વાત હું પ્રસ્તુત કરું છું. આ એક ચીની વાર્તા લાગે છે. એનું મુખ્ય પાત્ર લીલી નામની યુવતી છે. લીલીએ લગ્ન કરીને પોતાના પતિને ઘેર રહેવા આવી. પતિને ઘેર બધું જ બરાબર હતું. પણ ટૂંક સમયમાં લીલીને ખ્યાલ આવ્યો કે, તેને પોતાની સાસુમા સાથે બિલકુલ ફાવતું નહોતું. તેને લાગ્યું કે, તે પતિને ઘેર એના સાસુમા સાથે જીવી જ ન શકે. સાસુમાની ઘણી ટેવોથી તે ગુસ્સે થતી હતી. વળી, સાસુમાની ટીકાટિપ્પણીથી તેની ધીરજ ખૂટી જતી હતી. સાસુમા તેની સાથે બોલાચાલી અને જગડા કરવામાં જાણે પાવરધા હતાં.

પરીસ્થિતિ વધુ ને વધુ બગડતી જતી હતી. કારણ, તેમના સમાજમાં હમેશાં સાસુમાનું કહ્યું કરવાનું અને તેમને તાબે રહેવાનો રીતરિવાજ હતો. લીલીને પોતાનાં સાસુમાની દરેક આજ્ઞા પાળ્યા વિના છુટકો નહતો. ગુસ્સાથી અને ગમગીનીથી ત્રસ્ત લીલીને લાગ્યું કે કઈક કરવું પડશે. તે પોતાના પિતાજીના ઉત્તમ મિત્ર એક આયુર્વેદિક તબીબને મળવા ગઈ. લીલીએ આયુર્વેદિક તબીબ ડૉ. ડેવિડને બધી વાતો કરી અને પોતાના પ્રશ્નના ઉકેલ માટે કઈક દવા આપવાની વિનતી કરી.

ડૉ. ડેવિડે થોડીવાર વિચારમગ્ન રહીને લીલીને કહ્યું, “હા, હું તને મદદ કરીશ. પરંતુ તને હું જે પ્રમાણે કહું તે તારે કરવું પડશે.”

લીલીએ કહ્યું, “ડોક્ટર સાહેબ, આપ જે કઈ કહેશો તે હું ખુશીથી કરીશ.

ડૉ. ડેવિડે દવાની ઓરડીમાંથી દવાની એક શીશી લઈ આવ્યા અને લીલીને કહ્યું, “હું તો તારી સાસુમાં એકદમ મરી જાય એવું જેર ન આપી શકું. એવું કરું તો લોકો તારા પર શંકા કરશે. એટલે હું તને એવી દવા આપું છું કે, જેથી જેર શરીરમાં લાંબે ગાળે ખૂબ ધીમે ધીમે ચઢશે અને કોઈ તારા પર શંકા નહી કરે. તો તારે રોજ સાસુમા માટે સ્વાદિષ્ટ ભોજન તૈયાર કરવાનું અને સાસુમા સાથે ખૂબ મીઠડો સંબન્ધ રાખવાનો.”

લીલી ડૉ. ડેવિડની દવા અને સલાહથી ખૂબ ખુશ થઇ. બધું જ ડૉ. ડેવિડે કહ્યાં મુજબ વ્યવ્સ્થિત રીતે કરવાની તૈયારી સાથે લીલી પોતાના ઘેર પરત પહોંચી.

દિવસો અને અઠવાડીયાઓ પસાર થવાં માંડ્યા. લીલી ડોક્ટરના કહ્યા પ્રમાણે બધું કરતી હતી. તે પોતાના ગુસ્સા પર બરાબર કબજો મેળવી શકી હતી. એટલું જ નહી પણ બધી બાબતોમાં સાસુમા સાથે ખૂબ પ્રેમ અને આદરમાનથી વર્તતી હતી. સાસુમા પણ લીલીના જીગરી દોસ્ત બની રહ્યા હતાં

જોતજોતામાં છ મહિના પસાર થયા. લીલીને હવે ગુસ્સો પણ આવતો નહતો અને સાસુમા સાથે કદી બોલાચાલી પણ થતી નહોતી. ઊલટું, લીલીને લાગ્યું કે, સાસુમા પોતાની સાથે ખૂબ ધીરજ અને પ્રેમથી વર્તે છે. હવે તો બંને એકબીજા પ્રત્યે હૂંફ અને સહાનુભૂતિથી વર્તતાં હતાં. જાણે બંને ખરા મા-દીકરી હોય.

એટલે લીલી ફરી એક વાર ડૉ. ડેવિડ પાસે દોડી ગઈ અને એમની મદદ માગી. “ડોક્ટર સાહેબ, મારી સાસુમાને ધીમે ધીમે જેર ચઢાવવામાંથી બચાવવા માટે કઈક દવા આપો. સાસુમા ખૂબ બદલાઈ ગયાં છે અને હું એના પર ખૂબ પ્રેમ રાખું છું. હવે હું ઈચ્છતી નથી કે, મેં આપેલા જેરથી મારી સાસુમા મરી જાય!”

ડૉ. ડેવિડે સ્મિત કરીને લીલીને કહ્યું, “લીલી, ચિંતા કરવા જેવી કોઈ વાત નથી! મેં તને કડી જેર આપ્યું નહોતું. પણ મેં જે દવાની શીશી આપી હતી તે સાસુમાની તબિયત સુધારવા માટેની વિટામીનની દવા હતી. જેર તો તારા ગુસ્સામાં અને એમના પ્રત્યે તારા વલણમાં તથા અચાર વિચારમાં હતું. તે બધું જેર તે સાસુમાને આપેલો ઉમળકો પ્રેમ અને હુંફાળી સેવાથી ધોવાઇ ગયું છે.”

આ વાર્તા મારી ત્રણ માન્યતાને ટેકો આપે છે; એક, મારી પ્રથમ માન્યતા છે કે મારી ખુશીની ચાવી કોઈ માણસ કે ચીજવસ્તુ પર આધારિત નથી પણ ખુદ મારા પર આધારિત છે. લીલીએ માન્યું હતું કે, તેની ખુશી સાસુમાને બદલવામાં કે એને પોતાની જિદગીથી દૂર કરવામાં છે. પણ ડૉ. ડેવિડવર સલાહથી સાસુ-વહુ વચ્ચેની સંઘર્ષમય પરિસ્થીતિને સ્થાને માં-દીકરી વચ્ચેનો મીઠડો હુંફાળો સંબધ બંધાયો. લીલી સાસુમા પર ગુસ્સો કરવાને બદલે પ્રેમથી એની સેવા કરવામાં લાગી ગઈ. ફેરફાર લીલીમાં જ આવ્યો, એની સસુમાંમાં નહી. સાસુ પર ગુસ્સો કરવાને બદલે સાસુ પર પ્રેમ રાખવો અને એમની સેવા કરવાનો ફેરફાર લીલીમાં જ આવ્યો. બધા ફેરફારનો આધાર ખુદ લીલી પર જ હતો.

બે, સાસુમા અને વહુ વચ્ચે સંઘર્ષના સ્થાને બને વચ્ચે મીઠડો સંબન્ધ બંધાયો. બને વચ્ચે માં-દીકરીની મિત્રતા આવી. એમાં સાસુમા જે હતાં તે જ રહ્યાં. પરંતુ લીલીએ ડૉ. ડેવિડની સલાહ પ્રમાણે પોતાની જાતને બદલી નાખી. સાસુમાને ધિક્કારનાર અને એમના પર ગુસ્સો વરસાવનાર વહુમાંથી લીલી પોતે પ્રેમાળ અને સેવામય દીકરી બની ગઈ! આમ સાસુમાને નહિ પણ ખુદ પોતાની જાતને બદલી નાખી અને એનું સુખદ પરિણામ આવ્યુ.

ત્રણ, બીજાને ખુશ કરવામાં જ માણસની ખુદ પોતાની ખુશી છે, એ વાત લીલીએ સાસુમા પ્રત્યેના પોતાના આચારવિચારથી પુરવાર કરી છે. પોતે સાસુમા સાથે એક જ ઘરમાં વસી ન શકે એવા મનોભાવમાંથી સાસુમા મરી ન જાય, પણ મરી જવાને બદલે તેઓ લીલી સાથે ખુશીમજામાં જીવતાં રહે એવી તીરવ ઈચ્છા લીલી ડૉ. ડેવિડ આગળ પ્રગટ કરે છે. લીલીએ સ્વાનુભવે જાણ્યું કે, પ્રેમ અને કરુણામય સેવાથી સાસુમાને હમેશાં ખુશ રાખીને જ પોતે ખુશ થઇ છે.

છેલ્લે આપણે જાણીએ છીએ કે, ફક્ત મુર્ખ માણસો જ બીજાની પરવા કર્યા વિના કે બીજાને ભોગે સાધનસમ્પતિ ભેગી કરે છે. સ્વાર્થના આ રસ્તે મુર્ખ માણસોને ટુંકા ગળાનો લાભ મળતો હશે. પરંતુ લાંબા ગળે સ્વાર્થનો માર્ગ વિનાશ જ વિનાશ નોતરે છે. એમાં સ્વાર્થી મૂર્ખ માણસનો અને સ્વાર્થનો ભોગ બનનાર માણસનો જ સર્વનાશ છે.

આપણે આ સર્વનાશનો વહી પણ બધા માણસોને ખુશ કરનાર પ્રેમ અને સેવાનો માર્ગ લઈએ. આખરે ગાંધીજીએ કહ્યું છે તેમ, આપણે આપણી આસપાસની દુનિયાના માલિકો નથી પણ વહીવટદારો છીએ.

#

Changed On: 16-07-2018

Next Change: 01-08-2018

Copyright Fr. Varghese Paul, SJ – 2018

 

 

 

મારા ૭૫મા જન્મદિવસની ઉજવણી દર વર્ષની જેમ અમદાવાદમાં કે અપવાદરૂપે કેરળમાં મારે ઘેર ઉજવવી, એ મારા મનનો પ્રશ્ન હતો. મારાં બાના મૃત્યુની પ્રથમ પુણ્યતિથિએ હું મારા વતનના ઘરે જવાનો હતો. વળી મારા નાના ભાઈ થોમસની પૌત્રીના સ્નાનસંસ્કાર કરાવવા માટે થોમસનું તથા ભત્રીજાનું પણ મને આખરે આમંત્રણ હતું. મારા જન્મદિવસની ઉજવણી, અમેરિકામાં જન્મેલી પૌત્રીનો સ્નાનસંસ્કાર તથા બાની પુણ્યતિથિ નિમિત્તે અમે નવ ભાઈ બહેનોએ વતન કેરળમાં ભેગા થવાનું નક્કી કર્યું હતું.

મારા બાળપણમાં મેં ૨૦ વર્ષની ઉમરે ઘર છોડ્યું ત્યાં સુધી જન્મદિવસ ઉજવવાનો રીતરિવાજ નહોતો. હું ૧૯૬૩માં ગુજરાત પહોંચીને ઇસુસંઘ નામના સંન્યાસસંઘમાં જોડાયા પછી જન્મદિવસની ઉજવણીની અને જન્મદિવસ મુબારકના સુભેચ્છા-પત્રો મોકલવાની પ્રથા શરૂ થઈ. અભ્યાસ અને આંતરરાષ્ટ્રીય વિશ્વપત્રકાર સંમેલન માટે હું દેશવિદેશમાં ખૂબ ફર્યો છું. એટલે દેશના વિવિધ શહેરોમાં તેમ જ  વિવિધ દેશોમાં પણ મારો જન્મદિવસ હું ઉજવી શક્યો છું. છતાં મારાં નજીકના સગાસંબંધીઓ સાથે મેં કદી મારો જન્મદિવસ ઉજવ્યો નહોતો.

આ વર્ષે ૨૦૧૮માં મારા ઘરે પ્રથમવાર મારો જન્મદિવસ ઉજવવાની મને તક મળી. મારા જન્મનો ૭૫મો વાર્ષિક દિન બે રીતે ઉજવવાનું નક્કી થયું.  મારો જન્મદિવસ મેની ૩૧મીએ ઘરે નજીકનાં સગાસંબંધીઓ સાથે ઉજવવાનો હતો. પછી જૂનની બીજીએ મારા ભાઈ થોમસની પૌત્રી જિયાન્નાની સ્નાનસંસ્કાર વિધિ સાથે પણ મારો જન્મદિવસ ઉજવવાનો હતો.

મેની ૩૧મીએ સાંજે અમે નવ ભાઈબહેનો સાથે લગ્ન કરેલાં મારાં ત્રણ ભાઈઓ અને એક બહેનનાં બધાં કુટુંબીજનો વિન્સેન્ટને ત્યાં અમારા મૂળ ઘરમાં ભેગાં થયાં. પ્રાર્થના પછી ‘કેક કટીગ’માં ભત્રીજો સનુ વિન્સેન્ટ વ્હાઈટ ફોરેસ્ટ કેક લાવ્યા હતા.

કેક કાપતાં પહેલાં વિન્સેન્ટ, મારી મોટી બહેન મેરી ચેચ્ચી (સિસ્ટર સીસિલી), તથા મારી નાની બહેનો સેલીન અને લીસ્સીના બે બોલ હતા. મારાં ભાઈઓ અને બહેનો મારા વિશે દાખલાઓ અને પ્રસંગો સાથે સારુંસારું બોલતાં સાંભળીને મને ખૂબ જ આનંદ થયો. ઘરના ભોજન ખંડમાં બધાને માટે ઊભા રહેવાની જગ્યા હતી. મારાં ભાઈ-બહેનોના મોઢે મારા જીવનના પ્રસગો ને સંબંધો તાજા  થયા. એક વર્ષની જિયાન્નાથી માંડી ૭૮ વર્ષ સુધીના ત્રણ ત્રણ પેઢીનાં સગાંસબંધીઓ હાજર હતાં. બાળકના નાચગાન સાથે આનંદ-ઉલ્લાસનું વાતાવરણ હતું.

મને ખ્યાલ આવ્યો કે, મારા ૭૫માં જન્મમુબારક દિવસ ઘણીબધી રીતે અનોખો છે, યાદગાર બની રહ્યો છે. એક, પંચોતેર વર્ષના લાંબા આયુષમાં પ્રથમવાર મારા નજીકનાં બધાં સગાંસબંધીઓ સાથે હું મારો જન્મદિવસ ઉજવતો હતો. બીજું, પ્રથમવાર મારાં બધાં એટલે ચાર ભાઈઓ અને ચાર બહેનો સાથે મારો જન્મદિવસ ઉજવી  શક્યો છું. ત્રણ, અત્યાર સુધી ઉજવેલી મારા બધા જન્મદિવસની વધામણીથી આ ઉજવણી ખૂબ ભિન્ન હતી. ચોથું, પ્રથમવાર મારાં ભાઈબહેનોને મારા વિશે બોલતા સાંભળવાનો લ્હાવો અનેરો હતો.

પાંચ, પંચોતેરમાં જન્મદિવસની ઉજવણીમાં મારા બે બોલમાં મારાં નજીકના સગાંસબંધીઓને એક બે અંગત વાત કરવાની મને તક મળી. મેં કહ્યું છે, ઘરબાર છોડીને મિશન સેવાઓ માટે દૂર ગયેલાં અને  સંન્યસ્ત જીવન ગાળતાં અમે, ત્રણ બહેનો અને બે ભાઈઓને આપ સૌ તરફથી એક મોટો આનંદ અને ટેકો મળ્યા છે. લગ્ન કરેલાં અમારાં ત્રણ ભાઈઓ અને એક બહેન આદર્શ કુટુંબ જીવન ગાળવા સાથે ખૂબ સંપસુમેળ અને સાથસહકારથી જીવે છે. એટલે અમારું મૂળ ઘર અને વડીલ માબાપ કે ભાઈબહેનોનાં કુટુંબ અંગે અમને કોઈ ચિંતા નથી; ઊલટું, અંતરનો આનંદ છે અને દિલમાં ઈશ્વરનો આભાર છે. મને જણાવવાનો વિશેષ આનંદ છે કે, અમારા એક કૌટુંબિક મિત્ર ફાધર અલેક્સ તન્નીપારા  પોતાની સાધનસ-શિબિર અને ધર્મબોધમાં અમારા કુટુંબને એક આદર્શ ખ્રિસ્તી કુટુંબ તરીકે ચિતરતા હોય છે!

જૂનની બીજી તારીખે મારા ભાઈ થોમસની પૌત્રીના સ્નાનસસ્કાર મેં સેન્ટ સેબાસ્તિયન દેવળમાં કરાવ્યો અને એની સાથે મારા જન્મદિવસની ઉજવણી વધુ ભવ્ય હતી. સૌ પ્રથમ ઘણાં સંબંધીઓ, મિત્રો અને આડોશપડોશીઓ સાથે આશરે દોઢસો લોકોની હાજરીમાં આનિકાડ ખાતે સેન્ટ સેબાસ્તિયન દેવળમાં જિયાન્ના જોની સ્નાનસંસ્કારની વિધિ સાથે પરમપૂજા હતી. બને ધર્મવિધિમાં મારી સાથે વેદી પર મારા ભાઈ ફાધર મેથ્યુ અને મારા ભત્રીજા ફાધર ષાઈજુ જોસ હતા.

સ્નાનસંસ્કાની વિધિ અને પરમપૂજા પછી પેરીશ હોલમાં બધાને માટે ભોજન સમારંભ હતો. મંડપના મંચ પર “જિયાન્ના  જો થોમસનું નામકરણ” અને “ફાધર વર્ગીસ પોલ, એસ.જે.નો ૭૫મો જન્મદિવસ મુબારક”નાં લખાણ તથા ફોટો હોલમાં બધા જોઈ શકતા હતા. મંચ પર એક બાજુ જિયાન્નાના ભાઈ યોહન અને માબાપ જો અને સોનિયા હતાં. તો બીજી બાજુ કેક પાછળ મારી સાથે મારા મામા ફાધર મેથ્યુ વેલ્લાન્ક્લ તથા મારી સાથે પરમપૂજામાં વેદી પર જોડાયેલા મારા ભાઈ ફાધર મેથ્યુ અને ભત્રીજો ફાધર ષાઈજુ હતા.

સૌ પ્રથમ હાથમાં માઈક સાથે મારા ભાઈ વિન્સેન્ટે બધાને જાહેરમાં આવકાર્યા. પછી તેમણે ઉજવણીના સંદર્ભ બાંધતા બંને જિયાન્ના અને ફાધર વર્ગીસનો પરિચય આપ્યો. મને ખબર નહોતી કે વિન્સેન્ટ પાસે મારી કાર્યકીર્તિ અને સિદ્ધિઓ વિશે સારી એવી માહિતી હતી! એમણે એક સારા વક્તા તરીકે મારાં સંન્યસ્ત ભાઈબહેનો પાસેથી મારા વિશેની ઘણી માહિતી ભેગી કરી હતી!

મેં સૌ સગાંસંબંધીઓ અને મિત્રોનો આભાર માન્યો. મારાં પુણ્યસ્મારણાર્હ બાને  યાદ કરતાં મેં કહ્યું કે, મારી તુટીફૂટી મલયાલમ ભાષા સાંભળીને એમણે મને ટકોર કરી હતી કે, હું રજા પર ઘેર જાઉં ત્યારે મારે ત્રણ દિવસ મારી માતૃભાષા મલયાલમ શીખવા માટે રાખવા અને પછી રાજાના દિવસો ગણવા! એ જ રીતે મારા અભ્યાસ માટે વર્ષો સુધી પરદેશમાં રહીને મારા વતન ઘેર પહોચ્યો ત્યારે મલયાલમ બોલવામાં મને પડતી તકલીફ જોઇને મારા પૂજ્ય બાપુજીએ પણ હળવાશમાં કહ્યું હતું કે, મારો બેટો એટલું બધું ભણ્યો છે કે, તેને માતૃભાષા પણ ના આવડે!

હેપ્પી બર્થડે ગીત અને કેક કટીંગ પછી બધાને જમવા માટે હોલમાં ટેબલ ખુરશીની પુરતી વ્યવસ્થા હતી. બધા આમંત્રિતોને ઈજ્જતથી જમતા જોઇને મને આનદ થયો. કેટલાક લોકોને મોઢે ભોજનની કદરના શબ્દો સાંભળીને મેં ભોજન તૈયાર કરનાર વ્યવસ્થાપકનો ખાસ આભાર માન્યો.

એકાદ વર્ષ પહેલાં મારાં બના મૃત્યુ અને દફનવિધિ વખતે મળેલાં અને મારા ઘરથી દૂર રહેલાં ઘણાં સગાંસંબંધીઓને ફરી એકવાર મળવાની મને તક મળી.

બધાં મને કહેતાં હતાં કે, “અઠવાડિયા પછી જૂનની ૯મીએ મારાં બાના મૃત્યુની પ્રથમ પુણ્યતિથિએ આપણે ફરી મળીશું.” હું બધાંને કહેતો હતો કે, આટલાં બધાં સગાંસંબંધીઓ સાથે મારો જન્મદિવસ ઉજવવાનું મેં સ્વપ્નમાં પણ વિચાર કર્યો નહોતો! આમ ૭૫ વર્ષની જન્મદિવસ ઉજવણી યાદગાર બની રહી.

 

#

 

Changed On: 16-06-2018

Next Change: 01-07-2018

Copyright Fr. Varghese Paul, SJ – 2018

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“દીવાલો બાંધવાથી કોઈ પ્રશ્નનો ઉકેલ દીવાલો દિલ મળતો નથી. એટલે આપણે દીવાલો બાંધવાને બદલે પુલો બાંધવા જોઈએ. પુલો બુદ્ધિથી, સંવાદથી અને એકીકરણથી બાંધવા જોઈએ,” પોપ ફ્રાન્સિસે કહ્યું. તેઓ અપ્રિલ ૧૬, ૨૦૧૬ના રોજ ગ્રીસથી રોમ પરત આવતા હતા ત્યારે વિમાની યાત્રામાં એક પત્રકાર એલેના પિનારડીએ પૂછેલા પ્રશ્નના જવાબમાં એમણે દીવાલો બાંધવાને બદલે પુલ બાંધવાની વાત કરી હતી.

 

પોપ ફ્રાન્સિસે C.I.S.S. વિશે સાંભળયું પણ ન હોય પણ એમણે કરેલી દીવાલોને બદલે પુલો બાંધવાની વાત C.I.S.S.ને સો ટકા લાગુ પડે છે. કારણ, C.I.S.S.નું કામ વિવિધ ધર્મો, જ્ઞાતિઓ અને પ્રાંતોના લોકો વચ્ચેની દીવાલો તોડીને પુલો બાંધવાનું છે. આંતરધર્મીય એખલાસ સ્થાપવાનું છે. આપણે વસુધૈવ કુંટુંબકમ (સમગ્ર વિશ્વ મારું કુટુંબ)ની ભાવના સેવીએ અને ઈલેક્ટ્રોનિક મીડિયા અને સંચારવિનિમય તથા વૈશ્વિક મુસાફરીની સગવડોને લઈને આપણે ગ્લોબલ વિલેજ (વિશ્વ ગ્રામ)ની વાતો કરીએ. છતાં એક નરી વાસ્તવિકતા કે નગ્ન સત્ય એ પણ છે કે, વિવિધ ધર્મો અને નાતજાતના લોકો વચ્ચે ખૂબ પૂર્વગ્રહો ને અણસમજ ને અજ્ઞાન પણ પ્રવર્તે છે.

મેં ૧૯૮૪માં C.I.S.S.ની સ્થાપના કરી, ત્યારથી અમે અમારાં સેવાકાર્યો વિશે છાપાંઓમાં જાહેરાતો આપતા. શરૂઆતનાં વર્ષોમાં અમારાં કામની કદર સાથે વખતોવખત અમને ધિક્કારના પત્રો મળતા અને ફોન પર અપશબ્દોથી અમને નવાજતા. ઘણીવાર ધિક્કારના પત્રો અનામી હોય છે. પરંતુ કોઈક વાર સાચું કે ખોટું પૂરા સરનામા સાથેના ધિક્કારના પત્રો પણ અમને મળતા. સરનામાવાળા દરેક પત્રનો પ્રતિભાવ આપવામાં હું હંમેશા તત્પર રહેતો.

 

એકવાર ૧૯૯૬માં ભાવનગર બાજુથી અમને ચાર પત્રો મળ્યા. જુદાં જુદાં સરનામાંથી લખેલા પત્રમાં મુખ્યત્વે એક જ માંગણી હતી. અમારા અભ્યાસક્રમના સાહિત્ય સાથે પત્રલેખકોને સ્નાનસંસ્કાર (Baptism) પણ લેવા હતા. સ્નાનસંસ્કાર કરીને એટલે ધર્મપલટો કરીને ભાઈ ખ્રિસ્તી બનશે તો પત્રલેખકને જાણવું હતું કે ધર્મપલટો કરનારને લગ્નમાં શિક્ષિત ખ્રિસ્તી છોકરી, ગાડી, ને બંગલો મળશે કે નહિ. અપવાદરૂપે પણ અમને આવા પત્રો મળે છે. એટલે રાબેતા મુજબ મેં પત્રલેખકને પ્રેમથી પત્ર લખ્યો કે, અમે ફક્ત ઈચ્છુક વ્યક્તિઓને માગેલું સાહિત્ય મોકલીએ છીએ. સ્નાનસંસ્કાર તો નાનીસૂની વાત નથી પણ ખ્રિસ્તી ધર્મ વિશેનો ઊડો અભ્યાસ અને ખૂબ પાર્થના અને ધ્યાનમનન પછી લેવાતો નિર્ણય છે. આખરે સ્નાનસંસ્કાર જે તે વ્યકિત ને ભગવાન વચ્ચેની વાત છે.  શિક્ષિત છોકરી, બંગલો અને ગાડીની વાત સાથે અમારે કોઈ લેવેદેવા નથી.

મારો આવો ‘પ્રેમપત્ર’ મોકલ્યા પછી મારા કાર્યાલયમાં અમારા અભ્યાસક્રમ સંભાળનાર હાઈસ્કૂલના પ્રિન્સીપાલ રહી ચૂકેલાં સિસ્ટર દેવક્રિપાએ મારું ધ્યાન દોરતાં કહ્યું કે, “ફાધર, જુઓ આ ચારેય પોસ્ટકાર્ડમાં મોકલનારનાં ભલે સરનામાં જુદાં જુદાં હોય પણ લખનાર તો એક જ વ્યકિત છે. હસ્તાક્ષરમાં કોઈ ભેદ નથી, પણ સામ્ય છે.” અમે ઈસુની વાતમાં માનીએ છીએ કે, “જે કાંઈ છૂપું છે તે ખુલ્લું થવા માટે છે. જે કાંઈ ગુપ્ત છે તે પ્રગટ થવા માટે જ છે” (માર્ક ૪, ૨૨). હું મારા પત્રવ્યવહારમાં ખાનગી કે અંગત પત્ર લખુ છું. છતાં મારા પત્રો ચોરેચૌટે વાંચવામાં આવે તો પણ એમાં કોઈ વાંધાજનક બાબત ન હોય, એનું હું ધ્યાન રાખું છું. મેં મોકલેલા સાહિત્ય અને મારા પત્રથી પેલા ચાર ભાઈઓને સંતોષ થયો કે નહિ, એની મને ખભર નથી. પણ અમારી વચ્ચેનો પત્રવ્યવહાર આગળ ચાલ્યો નહિ.

મારા પત્રની વાત હું મારા સહકાર્યકરોને પણ કહેતો, જયારે કોઈ ધિક્કારનો પત્ર આવે કે કોઈ આપણનેઅમારા કામ બદલ ફોન પર અપશબ્દો સંભળાવે કે ધમકાવે ત્યારે મારે કે મારા સહકાર્યકરોને ગુસ્સો કરવા કે સામે ધિક્કારનો પ્રતિભાવ આપવા ન જ જોઈએ. પણ સમજવાનું કે સામેના માણસનો ગુસ્સો કે ધિક્કાર આપણા વિષે એમના પૂર્વગ્રહોથી, અજ્ઞાનથી કે ગેરસમજથી આવે છે. એટલે આપણે આપણી ખરી વાત જનતા હોઈને સામેના માણસની વાતને સાચી વાત સમજાવવાની વિનંતી તરીકે લેવી જોઈએ. અને તમારાથી થાય એટલો બધો પ્રેમ તથા ધીરજથી પ્રતિભાવ આપવાનો હોય છે. છાપાં-સામયિકોમાં આવતી અમારી નિ:શુલ્ક અભ્યાસક્રમની જાહેરાતના હાર્દની વાત એ છે કે, “માનો કે ન માનો, પ્રભુ ઈસુ વિશે જાણો.” અમારી જાહેરાત સાથે અમારું સરનામું અને અમારો ફોન નંબર પણ આપેલો હોય છે.

છેલ્લાં તેત્રીસ વર્ષ દરમિયાન સમગ્ર ગુજરાતમાંથી આશરે ૪૩ હાજર લોકોએ અમારા નિ:શુલ્ક અભ્યાસક્રમનો લાભ લીધો છે. સામાન્ય રીતે છાપામાં અમારી જાહેરાત જોઇને લોકો અમને પત્ર લખે અને અમારું નિ:શુલ્ક અભ્યાસક્રમનું સાહિત્ય મંગાવે. જેમનામાં પ્રભુ ઈસુ અને બાઈબલ વિશે જાણવાની જિજ્ઞાસા હોય, જેમનામાં કઈક નવું જાણવાની આગેવાની હોય એવા લોકો અમારો સંપર્ક સાધે.

 

જે લોકો અમારું સાહિત્ય મંગાવે, તેમને કોઈ પણ બંધન વિના અમારા અભ્યાસક્રમની દસ પુસ્તિકાઓ અને ફાધર વાલેસકૃત “ખ્રિસ્તી ધર્મ” અમે નિ:શુલ્ક મોકલી આપતા. ગયા વર્ષથી અમારી દસ પુસ્તિકાઓમાં પુનમુદ્રિત કરી છે. અમારી પુસ્તિકાઓ સાથે પ્રશ્નપત્રો પણ હોય છે. જેઓ અમારી પુસ્તિકાઓ વાંચીને અને એ વાંચ્યાના પુરાવારૂપે પ્રશ્નપત્રો ભરીને અમને પરત મોકલે, એમને અમે અમારો અભ્યાસક્રમ સફળતાથી પૂર્ણ કર્યાનું સર્ટીફીકેટ અને સાથે બાઈબલનો મુખ્ય ભાગ ‘નવો કરાર’ કે બાઈબલને લગતું અન્ય કોઈ પુસ્તક ભેટમાં મોકલી આપીએ છીએ.

 

અમારો અભ્યાસક્રમ સફળતાથી કરનાર લોકોમાંથી આશરે ૧૦ થી ૧૫ ટકા લોકો પત્ર દ્વારા અમારા અભ્યાસક્રમથી એમને થયેલા ફાયદાઓ અને આધ્યાત્મિક અનુભવો અમને લખીને જણાવે. અમારા વિદ્યાર્થીઓના પત્રો અમને અમારાં સેવાકાર્યોમાં ખૂબ પ્રેરણા અને પ્રોત્સાહન આપે છે. દાખલા તરીકે, અહી અમને પ્રોત્સાહન આપે છે. દાખલા તરીકે, અહી અમને વખતોવખત મળતા પત્રોમાંથી થોડા અવતરણો આપું છું. સામાન્ય રીતે પત્રની વાત ખાનગી હોય છે. એ વાતને ધ્યાનમાં રાખીને અમે પત્રલેખકનું પૂરું નામ આપતા નથી.

 

“મારી પ્રભુ ઈસુ વિશે જાણવાની જરૂરીયાત આપના ‘આવો, ઈસુને મળો’ શ્રેણી દ્વારા મેં અનુભવી છે. જેમાં મને એવો અલૌકિક અનુભવ થયો છે કે, જાણે આપે મને પ્રભુ ઈસુનો સાથ અપાવી દીધો.” (પ્રદ્યુમનભાઈ, તાપી, રજી. નં.૨૭૩૭૩, જુલાઈ ૨૮, ૨૦૧૦).

“પ્રભુ ઈસુના અભ્યાસ થકી જીવનમાં પ્રેમ, સેવા, માફી, વગેરે ગુણો કેળવવાની પ્રેરણા સ્વરૂપ ભેટ મળી છે; એવું હું માનું છું.” (રાજુભાઈ, ભાવનગર, રજી. નં.૭૮૮, નવેમ્બર ૨૯, ૨૦૧૧).

“અત્યાર સુધી મેં વાંચેલી ૧૧ પુસ્તિકાઓથી (૧૦ ‘આવો, ઈસુને માળો” પુસ્તિકાઓ અને ફાધર વાલેસકૃત ‘ખ્રિસ્તી ધર્મ’) મને સારું જીવન જીવવાની પ્રેરણા મળી છે… બધા ઉપદેશોનું હું સાચા દિલથી પાલન કરીશ.” (કનુભાઈ, સુરત, રજી. નં.૨૯૯૦૦, ડીસેમ્બર ૨૭, ૨૦૧૧).

“પ્રભુ ઈસુ આધારિત અભ્યાસક્રમમાં જોડાયા પછી મારી અંદર એક ગજબનો ફેરફાર આવ્યો છે. પહેલાં મને વાતવાતમાં ગુસ્સો આવતો હતો. હવે હું ગુસ્સા પર કાબૂ મેળવી શકું છું.” (પ્રકાશભાઈ, વડોદરા મધ્યસ્થ જેલ, રજી. નં.૭૮૫, ડીસેમ્બર ૩૧, ૨૦૧૧).

“સંત લૂકનો અભ્યાસક્રમ મને ખૂબ પસંદ આવ્યો છે. મને માનવસેવા અને દયાની લાગણીનો ખૂબ સરસ સંદેશ તેમાંથી મળ્યો. આપણું બુરું કરનારને આપણે માફ કરવા જોઈએ, તે વાત મને જાણવા મળી. (“રસિકભાઈ, અમદાવાદ, રજી. નં. ૭૯૧, ૧, ૨૦૧૨).

“આપનાં વિચારો તેમ જ લખાણો ઉત્તમ હોય છે. દિવાળી ઉજવવાની આપની દૃષ્ટિ સુંદર છે. આપના વિચારો કુટુંબમાં સૌ આવકારે છે. અમારા કુટુંબમાંસૌ વાંચે છે.” (પત્રમિત્ર ડૉ. સુધાકરભાઈ હાથી, જામનગર, ઓક્ટોબર ૧૫, ૨૦૧૧).

“ ‘નાતાલે ઈસુનું દર્શન’ અને ‘મા સાથે એક દિવસ’ બને પત્રિકાઓ ચિંત્ય છે. પ્રભુના અવતારનું મહાત્મય આપે સારી રીતે દર્શાવ્યું છે. મા વિશે તો ઘણું ચિંતન આપે છે. વર્તમાન સમયમાં લોકો માબાપની જેઓ અવહેલના કરે છે, તેમને આ લેખ માર્ગદર્શનરૂપ છે.” (જયેશભાઈ, ભાવનગર, રજી. નં.૨૮૩૩૯, જુલાઈ ૭, ૨૦૧૦).

“ધાર્મિક પર્વ દિવાળી વિશે તમે જે માહિતી મોકલી એમાંથી શીખ લોકોની પરંપરા – ગુરુ હરગોવિંદની મુક્તિનો ઉજવણી – વિશેની મને ખબર ન હતી. ‘૨૦૬૭ નવા વર્ષે શાંતિ માણીએ’ વાળો લેખ ગમ્યો. તેમાં તમે જે સાત ડગલાં અંતરમાં ભરવાનું સૂચવ્યું છે તે બહુ મહત્વનાં અને જરૂરી છે.”  (મુરબ્બી સાહિત્યકાર યોગેન્દ્ર વ્યાસ, અમદાવાદ, ઓક્ટોબર ૨૦, ૨૦૧૦).

 

“આપનો સ્નેહભર્યો પત્ર અને ‘ગુડ ફ્રાઇડે’નો લેખ વાંચી પ્રભાવિત થયો છું. જેમાં ઇસુ પ્રત્યેની ભાવવાહી ભક્તિના જ દર્શન થાય છે. છતાં તમે ગોધરાકાંડ અને અન્ય ત્રાસવાદીઓ અંગે નીડરપણે મોદી, યેદુરપ્પા વગેરેનો ઉલ્લેખ કરી ઝાટકણી કાઢવાની એક ધર્મગુરુ તરીકે જે હિમત દેખાડી છે તે લાજવાબ છે. હું તમારા માનવતાવાદી અભિગમનો હિમાયતી છું.” (પત્રમિત્ર ગોરધનદાસ સોરઠીયા, અમરેલી).

 

“ ‘ ઈસુ મારી-તમારી નજરે’ વાંચ્યા પછી… મારે એટલું જ કહેવું છે કે,

‘પ્રકાશ બની આવ્યા ઈસુ મારા દિલને દ્વારે

દૂર થયો મારા હ્રુદય તણો અંધકાર

તેમને ચરણે ધરવા મારા સત્કાર્યો ઉલ્લાસ.’

આ પુસ્તક વાંચ્યા પછી મારા મનનો અંધકાર દૂર થયો હોય તેવું મને લાગ્યું છે.” (રાજેશભાઈ, ભાવનગર, રજી. નં.૫૩૫, ફેબ્રુઆરી ૭, ૨૦૦૬).

 

માર્ચ ૩૧, ૨૦૧૬ સુધીમાં C.I.S.S.એ કુલ ૪૨,૭૧૬ વિધાર્થી-વિદ્યાર્થીનીઓને અમારા એક કે વધારે અભ્યાસક્રમો પહોચાડ્યા છે. એમાંથી દર વર્ષે લાભાર્થીઓ અમને પત્રો લખીને એમને મળેલાં મૂલ્યપરિવર્તન, હૃદયપલટો, આધ્યાત્મિક જ્ઞાન  જેવા લાભોની વાતો કરે છે. બાઈબલમાં ઈસુના એક શિષ્ય સંત પાઉલ કહે છે કે, “હું તો મારા પ્રભુ ખ્રિસ્ત ઈસુને ઓળખવાના મોટા લાભ આગળ સર્વ કઈને ખોટરૂપે જ દેખું છું.” (ફિલિપ્પી ૩:૮).

 

અમારાં વિદ્યાર્થીની- વિધાર્થીઓના પત્રો છાપરેથી પોકારે છે કે એમને પ્રભુ ઈસુ, બાઈબલ અને ખ્રિસ્તી ધર્મ અંગે ઘણુંબધું જ્ઞાન મળ્યું છે. ખ્રિસ્તી ધર્મ અને ખ્રિસ્તીઓ અંગેના ઘણાં અજ્ઞાનો, ગેરસમજ અને પૂર્વગ્રહો દૂર થયા છે. એમના જીવનમાં ઇસુએ પ્રબોધેલાં મૂલ્યોનું ઘડતર થયું છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, વિવિધ ધર્મો વચ્ચે દીવાલો બાંધવાને બદલે, એકબીજાથી દૂર રહેવાને બદલે અમે ધાર્મિક એખલાસ પેદા કરવા અને આંતરધર્મીય સંવાદ સાધવાનું કામ કર્યું છે. ભિન્ન ભિન્ન ધર્મો વચ્ચે અને વિવિધ સંસ્કૃતિઓ વચ્ચે પુલ બાંધવાનું કામ સફળતાથી કરી રહ્યાં છીએ.

#

 

 

Changed On: 16-05-2018

Next Change: 01-06-2018

Copyright: Fr. Varghese Paul, SJ – 2018

 

 

 

 

મારા મિત્ર અને લેખક ફાધર હેડવિગ લ્યૂઈસે થોડા વખત પહેલાં એમનું એક પુસ્તક મને ભેટમાં આપ્યું. પુસ્તકનું નામ છે “પર્સન્સ આર અવર્ બેસ્ટ ગિફ્ટ્સ” (Persons are our Best Gifts) મતલબ છે કે, વ્યક્તિઓ આપણી સર્વશ્રેષ્ઠ ભેટો છે. આપણે આપણા મિત્રોની કદર કરીએ છીએ. એમનો પ્રેમ તથા તેમની મિત્રતાને આપણે ખૂબ કિંમતી ગણીએ છીએ. આપણા મિત્રો આપણા જીવનને ધન્ય બનાવે છે, સમૃદ્ધ કરે છે. પોતાના મિત્રોને સર્વશ્રેષ્ઠ ભેટ ગણતા મારા મિત્રના પુસ્તકમાં ભેટરૂપી માણસો અંગે એકસો ઉપર વૈવિધ્યસભર વાતો છે, વાર્તાઓ છે, અનુભવકથાઓ છે, આપણા વ્યક્તિત્વ અને સંબંધને પોષનાર બાબતો છે. આપણે એમાંથી પ્રેરણા અને પ્રોત્સાહન મેળવી શકીએ છીએ.

મારા આ લેખમાં ફક્ત માણસો નહિ પણ સર્વ કંઈ બાબતોને આપણા જીવનની અમૂલ્ય ભેટ ગણવાનો મારો વિચાર છે. દુનિયાની સૌ બાબતો મારા માટે ભેટ છે, દાન છે, બક્ષિસ છે. આખરે કોઈ પણ બાબત મારી પોતાની માલિકીની ન ગણી શકું. સૂર્યપ્રકાશ, વરસાદ, જીવજંતુઓ અને છોડવાંઓથી માંડી સૌ કોઈ ચેતન અને અચેતન બાબતો મારા માટે ઈશ્વરની અમૂલ્ય ભેટો છે. બક્ષિસ છે.

શું છે મારું જીવન? મારું જીવન ઈશ્વરે મને આપેલી અમૂલ્ય, કિંમતી ભેટ છે. નગ્નરૂપે મેં આ દુનિયામાં પ્રવેશ કર્યો હતો. મારે કોઈ કપડાં કે પહેરવેશ નહોતો. કોઈ આભૂષણ કે શણગાર ન હતાં. સૌંદર્યપ્રદાનનાં કોઈ સાધનો કે ચીજવસ્તુઓ નહોતી. આજે મારી પાસે જે કંઈ છે એ મને ભેટમાં મળ્યાં છે.

મારાં માબાપની વાત લો. મારા સર્જક ઈશ્વરે મને આપેલી અમૂલ્ય ભેટો છે મારી મા અને મારા બાપુજી. મેં મારાં માબાપને પસંદ કર્યાં નહોતાં. એ જ રીતે મારાં સગાંસંબંધીઓ, મારા મિત્રો તેમ જ મારા વિરોધીઓ તથા મારા દુશ્મનો પણ મને મળેલી ઈશ્વરની અમૂલ્ય ભેટો છે.

આપણને બધું જ ઈશ્વર પાસેથી ભેટરૂપે મળે છે, એનો વિચાર કરું છું ત્યારે વિશ્વસાહિત્યનું એક અમરપાત્ર મારા માનસપટ પર ઉપસી આવે છે. એ અમરપાત્ર એટલે બાઇબલનું ખૂબ જાણીતું પાત્ર યોબ. આર. આર. શેઠની કંપનીએ પ્રકાશિત કરેલું મારું પુસ્તક “બાઇબલનાં પાત્રો”માં એક પ્રેરકપાત્ર તરીકે મેં યોબનું કથાચરિત આપ્યું છે.

યોબનો પરિચય કરાવતાં બાઇબલ કહે છે, “એ નેક અને ઇમાનદાર હતો. એ ભગવાનથી ડરતો હતો અને પાપથી ભાગતો ફરતો હતો. એને સાત દીકરા અને ત્રણ દીકરીઓ એમ દસ સંતાનો હતાં. મિલકતમાં એની પાસે સાત હજાર ઘેટાં, ત્રણ હજાર ઊંટ, એક હજાર બળદ, પાંચસો ગધેડાં અને અનેક નોકરો હતાં. આખાયે પૂર્વમાં યોબનો હરીફ ન હતો.”  (બાઇબલનાં પાત્રો, પૃ. ૩૬)

યોબ ૧૦ દીકરા-દીકરીઓથી, સાધનસંપત્તિથી, કુટુંબકબીલાં અને મિત્રોથી – હા, બધી રીતે સંપન્ન હતા, સુખી હતા. એમને કશું ખૂટતું નહોતું. વારે-તહેવારે યોબ અને તેનાં સાત દીકરાઓ અને ત્રણ દીકરીઓ વારાફરતી દરેક દીકરાને ઘેર ભેગાં મળીને ખાઈપીને મજા કરતાં હતાં.

યોબની આ સુખસાહેબી વચ્ચે આપત્તિઓની હારમાળા એમના પર તૂટી પડી. કુદરતી આપત્તિઓ તથા માનવસર્જિત આફતોથી યોબ એક દિવસ બધું જ – દીકરા-દીકરીઓ અને માલમત્તા – ખોઈ બેઠા. એટલું જ નહીં, પણ યોબનું શરીર પગથી માથા સુધી ફદફદી ગયું. એના વ્રણોથી તે પથારીવશ થઈ ગયા. યોબની આ દારુણ પરિસ્થિતિ જોઇને એની પત્નીએ કહ્યું, “તમે હજી પણ ઈશ્વરને વળગી રહ્યા છો? તમે ઈશ્વર પર શાપ વરસાવો અને જીવનનો ત્યાગ કરો.”

પરંતુ યોબની ઈશ્વરશ્રદ્ધા વિચલિત ન થઈ. તેણે પત્નીને કહ્યું, “તું બકવાસ કરે છે! ઈશ્વર જ્યારે સુખ આપે છે ત્યારે આપણે એનો તરત સ્વીકાર કરીએ છીએ. પછી એ જ્યારે દુઃખ આપે ત્યારે આપણે એનો કેવી રીતે અસ્વીકાર કરી શકીએ?”

યોબના મિત્રોએ પણ આવીને યોબને નિરાશામાં ડૂબાડી નાખે એવી વાતો કરે છે અને યોબ સ્વીકારે છે કે, “હું ત્રાસી ગયો છું.” પરંતુ યોબ ઈશ્વર પરની શ્રદ્ધામાં અડગ રહ્યા. યોબનો પ્રતિભાવ હતો કે, જીવનમાં બધું જ ઈશ્વરે આપ્યું અને બધું જ ઈશ્વરે પાછું લઈ લીધું. સર્વશક્તિમાન ઈશ્વરની સ્તુતિ હો!

ગાંધીજી પોતાની જાતને પોતાની પાસેની બધી સાધનસંપત્તિના માલિક નહિ પણ દેખરેખ રાખનાર વ્યવસ્થાપક કે કારભારી ગણતા. વ્યવસ્થાપક કે કારભારીની ભાવના પાછળ બે બાબતો આપણે ખાસ જોઈ શકીએ. એક, બધું જ ઈશ્વરદત્ત છે, ભેટ છે; અને બે, બધું ફક્ત ખુદ પોતાની જાત માટે નહિ, પણ બધાને માટે એટલે ખાસ તો જરૂરિયાતમંદો માટે છે.

આપણે લોકોને કહેતા સાંભળીએ છીએ: આ પૈસા મારા હકના છે, મારી કમાણીના છે, મારી મહેનતનું ફળ છે. પણ આપણે આપણી જાતને પ્રશ્ન પૂછીએ: આ હક્ક કોણે તને આપ્યો? કમાણી કરવા કોણે તને તૈયાર કર્યો? આવા બધા પ્રશ્નો આપણી જાતને પૂછીએ તો આપણે કબૂલ કરવું પડશે કે, આપણા જીવનમાં ઘણા બધા લોકોનો ફાળો છે, ઘણા બધા લોકોની મદદ છે. બધું જ આપણને બીજા પાસેથી મળ્યું છે. આખરે બધું જ ઈશ્વરની કૃપાદાન છે. એટલે પ્રવૃત્તિમાં પરિણામની ભાગીદારી-સાથીદારીની ભાવનાથી સૌ ભેટો માટે ઈશ્વર પ્રત્યે આપણી કૃતજ્ઞતા પ્રગટ કરીએ.

#

Changed On: 16-04-2018

Next Change: 01-05-2018

Copyright Fr. Varghese Paul, SJ – 2018

 

માનવધર્મને કોઈ અપવાદ વિના બધા માણસોનો ધર્મ કહી શકીએ. કારણ, બધા માણસોમાં ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં માનવતા હોય છે. છતાં દેખીતું છે કે, બધા માણસો હમેશાં માનવતાથી વર્તતા નથી. મોટા ભાગના માણસો માનવતાથી વર્તે છે. પરંતુ અમુક લોકોનું વર્તન જોતાં એમનામાં માનવતા છે કે, નહિ એવો પ્રશ્ન થાય છે. રાજસ્થાનમાં એક ગરીબ કામદારને ‘લવ જિહાદ’ને નામે નિર્દયપણે ચપ્પુથી મારી નાખીને બાળી નાખતા જોઈને મને પ્રશ્ન થાય છે કે, એ ખૂનીની માનવતા મરી પરવારી છે? માનવ જેવા માનવને મારી નાખીને એ ક્રૂર કૃત્યનો વિડિયો કરાવી સોશ્યલ મીડિયા પર મૂકવામાં માનવતા નથી, પૈશાચિકતા છે, અમાનવતા અમાનવીયતા છે.

અહીં મારે માનવતા કે માણસાઈ એટલે માનવધર્મની વાત કરવી છે. દેશવિદેશના પત્રકારો સાથે તેર આંતરરાષ્ટ્રીય સંમેલનોમાં ભાગ લેવાની તથા પત્રકારત્વને લગતાં કામકાજોને માટે ૩૫ દેશોની મુલાકાત લેવાની મને તક મળી છે. પાંચેય ખંડોમાં ઘણા આંતરરાષ્ટ્રીય પરિસંવાદો, સેમિનાર અને કાર્યશાળાઓમાં ભાગ લેવાને કારણે, હું દુનિયાના ઘણાબધા દેશોના ઘણા પત્રકારોને મળી ચૂક્યો છું. એમાંથી હું જાણું છું કે, માણસોનો રંગ જૂદો હોય, વંશ ભિન્ન હોય, ભાષા-સંસ્કૃતિમાં વૈવિધ્ય હોય. આચારવિચારમાં વિવિધતા હોય, ધર્મ અને સંસ્કૃતિ ભિન્ન હોય, પણ માણસ તરીકે બધા માણસો સરખા છે. વૈવિધ્ય, વિવિધતા, ભિન્નતા અને જુદાઈ કરતાં બધા માણસો મૂળભૂત રીતે સરખા છે. વૈવિધ્યમાં એકતા માણી શકે છે.

બધા માણસો માણસાઈથી વર્તે શકે છે. બધા માણસોમાં માનવધર્મ છે. મારી ર્દષ્ટિએ માનવધર્મની કેટલીક લાક્ષણિકતાઓમાં સમાનતા પ્રથમ સ્થાને છે. માનવ બાળક જન્મે ત્યારે તેનો કોઈ ધર્મ, સંસ્કાર કે ભાષા હોતાં નથી. પરંતુ એ બધું એને એનાં માબાપ અને એના સંપર્કમાં આવતા અન્ય લોકો દ્વારા મળે છે. ગળથૂથીમાંથી બાળકને વારસામાં ઘણુંબધું મળે છે. માતૃભાષાથી માંડી સંસ્કૃતિ અને નાતજાત બાળકને જન્મથી વારસામાં મળે છે.

માનવધર્મમાં મૂળભૂત રીતે પ્રેમ હોય છે, એકબીજા માટે દરકાર હોય, એકબીજાની સોબત શોધતા હોય. વળી, દરેક માણસમાં એક અતૃત્પ ઝંખના હોય. માનવધર્મ કે માણસાઈની આવી બધી બાબતોને સૂપેરે દીપાવનાર કેટલાક મહામાનવો છે. માનવધર્મને સારી પેઠે દીપાવનારોમાં આપણે રાષ્ટ્રપિતા ગાંધીજી, નેલ્સન મંડેલા, અબ્રાહમ લિંકન, માર્ટિન લૂથરકિંગ (જુનિયર), મધર ટેરેસા, વગેરે મહામાનવો ગણી શકાય.

આપણા સમયમાં માનવધર્મના એક અનોખા પ્રણેતા છે પોપ ફ્રાન્સિસ. વિશ્વભર જાણીતા અંગ્રેજી સામાયિક ટાઇમ (TIME) મેગેઝિને ૨૦૧૩ ડિસેમ્બરમાં એમને Man of the year (વર્ષના સૌથી પ્રખ્યાત માણસ) તરીકે નવાજ્યા છે. એમાં પોપ ફ્રાન્સિસને કોઈ ધાર્મિક વડા તરીકે નહિ પણ કોઈ ધર્મ-સંપ્રદાય કે જાત-વંશના ભેદભાવ વિના બધા માણસો માટે માણસાઈની મશાલચી તરીકે પોંખવામાં આવ્યા છે.

સૌ જાણે છે કે પોપ ફ્રાન્સિસ પોતાના આચાર-વિચારથી કોઈ જાહેરાત વિના બધા લોકોને માટે પ્રેમ અને શાંતિના શુભસંદેશની ઘોષણા કરે છે. દેશવિદેશના એમના સંદેશમાં આધ્યાત્મિક, ધાર્મિક અને નૈતિક મૂલ્યો જતન કરવાનું આહવાન હોય છે. એમનાં કાર્યો પણ એ જ પ્રકારનાં હોય છે. દાખલા તરીકે તેઓ સમગ્ર ચેતન-અચેતન સૃષ્ટિ પર પ્રેમ રાખતા સંત ફ્રાન્સિસ અસિસીનું નામ ધારણ કરીને, એક ખૂબ વિકૃત માથાવાળા માણસને ચુંબન કરીને, એક મુસ્લિમ યુવતીના પગ ધોઈને તેમજ વારેઘડીએ ગરીબો અને નિરાધારોની વહારે થઈને પોપ ફ્રાન્સિસ લોકલાડિલા બનવા સાથે કોઈ જાહેરાત વિના માનવધર્મના પ્રણેતા બન્યા છે. એટલું જ નહિ પણ પ્રેમ, સત્ય, ન્યાય, માફી, સમાનતા, દયા, હમદર્દી જેવાં માનવધર્મનાં મૂલ્યો પોતાના જીવનમાં જીવી બતાવ્યું છે. પોપ ફ્રાન્સિસનું જીવન અને સંદેશ ઘોષણા કરે છે કે, માનવતા એ જ માનવધર્મ છે.

પોપ ફ્રાન્સિસને હું માનવધર્મના એલચી કહું છું. વળી, હું એમને નિરાશ્રિતો અને સત્તામણીનો ભોગ બનેલા દરેક માનવીના પ્રણેતા કે વકીલ ગણું છું. એટલે તેઓ દેશવિદેશનાં યુદ્ધો, આતંકી હુમલો અને લોકોને ઘર વિહોણા, નિરાશ્રિત કરનાર બધી બાબતોને વખોડી કાઢતા રહે છે. એટલું જ નહિ, પણ અપાર કરુણાથી નિરાશ્રિત થયેલા સૌને આશ્રય આપવા લાગતાવળગતા બધા માણસોને વિશેષ તો સત્તાધરી રાજકારણીઓને સમજાવતા રહે છે. પોપ ફ્રાન્સિસની આજીજીભરી વિનંતીથી યુરોપના કેટલાક દેશો નિરાશ્રિત અને વિસ્થાપિતો માટે પોતપોતાના રાજ્યની સરહદો ખોલી છે. રાજકીય સત્તાધારીઓ અગાઉ નક્કી કરેલાથી પણ વધારે નિરાશ્રિતોને પોતાના રાજ્યમાં આશરો આપ્યો છે.

હું કેવળ પોપ ફ્રાન્સિસનો કદરદાર જ નહિ પણ તેઓ મારે માટે અનુકરણીય નમૂનો છે, મારો આદર્શ છે. તેઓ લોકોને નાતજાતના ભેદભાવ વિના પ્રેરણાદાયી સંદેશો આપે છે. પણ ખુદ પોતાના આચારથી અનુસરી શકાય એવો રસ્તો પણ ચીંધે છે. દાખલા તરીકે તેઓ ગરીબો અને દલિતોની સેવા કરવાનું સમજાવે છે. એટલું જ નહિ પણ ખુદ પોતાની રીતે નિરાશ્રિતોને, ઘર વિનાના લોકોને વેટિકનમાં આશરો આપીને સેવા કરે છે. દાખલા તરીકે રોમ શહેરની કાતિલ ઠંડીમાં રસ્તા પર, પુલોની નીચે કે બંધ દુકાનોના ઓટલા પર સૂતા ગરીબો માટે આરામદાયક રાતવાસો કરવાની વ્યવસ્થા પોપ ફ્રાન્સિસે રોમમાં કરી છે. આ રીતે મારા માટે તેમ જ દરેક માણસ માટે બીજા પ્રત્યે વિશેષ તો જરૂરિયાતમંદો પ્રત્યે માયાળુ અને દયાળુ બનવાનો આદર્શ પોપ ફ્રાન્સિસ પૂરો પાડે છે.

હું જોઉં છું કે પોપ ફ્રાન્સિસનું સમગ્ર જીવન અને સંદેશ મારા માટે અને સમગ્ર માનવજાત માટે માયાળુ અને દયાળુ બનવાની વિનંતી કરે છે. (લેખક સાથેનો સંપર્ક: cissahd@gmail.com મો. 09428826518)

#

Changed On: 16-03-2018

Next Change: 01-04-2018

Copyright Fr. Varghese Paul, SJ – 2018