માનવજીવનનાં મૂલ્યોને અમીરસમાં ઝબોળીને પીરસવાનો અદ્દભૂત પ્રયાસ
પુસ્તક પરિચય
માનવજીવનનાં મૂલ્યોને અમીરસમાં ઝબોળીને પીરસવાનો અદ્દભૂત પ્રયાસ
ઘૂંટી ઘૂંટીને માનવજીવનાં મૂલ્યોની હિમાયત કરતું ફાધર વર્ગીસનું નવું પુસ્તક
નવીન મેકવાન (‘નયા પડકાર’, તા.૦૪-૦૧-૨૦૧૯)
‘જેની આંખમાં અમી તેને દુનિયા નમી’, લેખક ફાધર વર્ગીસ પૉલનું આ ૪૭મું પુસ્તક છે. પચાસ કરતાં વધુ વર્ષોથી ગુજરાતને પોતાના કર્મભૂમિ બનાવનાર કેરળના વતની ફાધર વર્ગીસ પૉલના સરળ ગુજરાતી ભાષામાં લખાયેલા લેખો અને ચિંતનાત્મક અને પ્રેરણાત્મક નિબંધોથી ચરોતરના વાચકો પરિચિત છે. અગાઉ બપોરના દૈનિક ‘મધ્યાંતર’માં તેમની કોલમ દર સપ્તાહે પ્રસિદ્ધ થતી હતી. ‘નયા પડકાર’ દૈનિકમાં પણ ફાધર વર્ગીસના પ્રેરણાના પીયૂષ પાતાં નિબંધો આપણે વાંચ્ચા છે. અનેક દેશોના પ્રવાસ કરી ચૂકેલા ફાધર વર્ગીસની પોતાની માતૃભાષા મલયાલી હોવા છતાં તેઓ ગુજરાતી ભાષામાં લખવાનું પસંદ કરે છે.
ફાધર વર્ગીસના લેખો માનવજીવનમાં નૈતિકતાનાં મૂલ્યોની મહત્તા દર્શાવી તેને મહિમામંડિત કરે છે. આ મૂલ્યો જીવન જીવવાની દિશા ચિંધે છે. કટોકટીની પળે નિર્ણય લેવાનો થાય ત્યારે પોતે કયો નિર્ણય કરશે અને શા માટે એ તેઓ તેમના લેખો અને નિબંધો સમજાવે છે.
ફાધર વર્ગીસનું ૧૦૦ પાનાંનું આ નવું પુસ્તક: “જેની આંખમાં અમી તેને દુનિયા નમી” સાચા અર્થમાં જીવનમાં આવતા વિવિધ પડાવમાં અમીરસનું સિંચન કરે છે.
પુસ્તકમાં ૨૫ લઘુનિબંધો છે. એ બધાં અગાઉ ‘કુમાર’, ‘નયા માર્ગ’, ‘દિવ્ય ભાસ્કર’,’નયા પડકાર’, ‘દૂત’ વગેરે અખબારો અને સામયિકોમાં પ્રસિદ્ધ થયા છે. લેખક પોતે એમના નિવેદનમાં જણાવે છે, અને તે સાચું પણ છે કે, આ લઘુનિબંધો જીવનમાં અમીરસ સીંચવામાં અને માણવામાં પ્રેરણા અને પ્રોત્સાહન આપવાના હેતુથી લખવામાં આવ્યા છે. વિષયવૈવિધ્ય તો એમાં છે, પણ જ્યાં સરખા વિષય જણાય ત્યાં પણ લેખકે એ લેખોના વિષયવસ્તુને પોતાના અદ્દભૂત ચિંતનથી નવા આયામ આપ્યાં છે. દા.ત. ‘સુખ તમને શોધે છે’ અને ‘તમારી જિંદગી સુખી બનાવો’. આ બન્ને નિબંધોનો વિષય સુખ છે, એમાં આવતાં જીવનમૂલ્યો બદલાતાં નથી, પણ રજૂઆત અને વાત જૂદી છે. સુખ તમને શોધે છે. તમારે સુખની શોધમાં નીકળવાની જરૂર નથી. લેખક કહે છે ઈશ્વરે દરેક માનવીને સુખી થવા સર્જ્યો છે. એટલે સુખ દરેક માણસને શોધતું આવે છે. જો તમે પરસ્પર આદરમાન રાખતા હશો અને એક બીજાની સ્વતંત્રતાની કદર કરતા હશો તો સુખ તમારી લગોલગ આવીને ઊભું હશે.
લેખક કહે છે, ફળની આશા રાખ્યા વિના નિ:સ્વાર્થપણે કરેલી સેવાથી તમને અંતરનો આનંદ અને પરમસુખ મળશે. એ વિચારધારા કે મૂલ્યો અપનાવશો તો સુખ તમને શોધતું આવશે અને તમારી સન્મુખ આવીને ઊભું રહેશે.
કુટુંબીજનો સાથે થોડો નિરાંત સમય કાઢશો તો એમાં સુખ રહેલું છે જે પ્રગટ થશે.
‘મૃત્યુની મારી પસંદગી’ જેવા ગંભીર વિષયને લેખક સ્પર્શે છે અને નૈતિકતાના માપદંડો આપી માનવ ગૌરવને મહિમામંડિત કરી ઈચ્છા મૃત્યુ કે મર્સી કિલીંગ (લેખક જેને દયાવધ કહે છે)નો લેખક સખત વિરોધ કરે છે. રેશનાલિસ્ટોની વિચારધારા જેવી કે રીબાઈ રીબાઈને મરવા કરતાં ગૌરવથી મરવા માટે સ્વેચ્છાએ મૃત્યુ પસંદ કરવાની વાત લેખકને પસંદ નથી. તેઓ કહે છે, સ્વેચ્છાએ મૃત્યુ પસંદ કરનારા લોકો વિવિધ દલીલો કરતા હોય છે. પરંતુ “મારું જીવન મારા માટે ઈશ્વરની અમૂલ્ય ભેટ છે. હું મને કે કોઈને જીવનની ભેટ આપી શકતો ના હોઉં તો મને મારું જીવન લેવાનો અધિકાર નથી”, એમ લેખક કહે છે.
વેન્ટિલેટર ઉપર ૩૬ વર્ષોથી રખાયેલી મુંબઇની કેઇએમ હૉસ્પિટલની નર્સ અરુણા શાનબાગનો કિસ્સો ટાંકી એના મર્સી કિલીંગ માટે સુપ્રિમ કોર્ટમાં ચાલેલા રસપ્રદ કેસનો લેખક હવાલો આપે છે. એમાં કેઇએમ હૉસ્પિટલમાં બળત્કારનો ભોગ બનતાં વેજીટેટિવ અવસ્થામાં જીવતી અરુણાને પ્રેમથી સાચવતા હૉસ્પિટલના સ્ટાફની વાત કરતાં લેખક કહે છે કે, સ્ટાફને કોઈ સમસ્યા નથી જ્યારે જેને કોઈ નિસબત નથી એવી વ્યક્તિ અરુણાનું ઈચ્છા મૃત્યુ એટલે કે તેને રીબામણીમાંથી મુક્ત કરાવવા મર્સી કિલીંગની મંજૂરી માટે સુપ્રિમ કોર્ટનો સહારો લે છે.
લેખક કહે છે, અસહ્ય દુ:ખ કે પીડા વેઠવાની તેમની તૈયારી છે. એ બધું ખુશીથી સ્વીકારવા તેઓ રાજી છે. કારણ કે તેમને જેમાં માનવગરિમા જાળવાતી હોય તેવા મૃત્યુનો સ્વીકાર કરવો છે. માનવજીવનને કોઈ પણ કારણસર – દયાવધના કારણસર પણ કાઢી નાખવાનો કોઈને અધિકાર નથી.
આ પુસ્તકની પ્રસ્તાવના જાણીતા લેખક રતિલાલ બોરીસાગરે લખી છે. તેઓ કહે છે, પુસ્તકના બધા જ નિબંધોમાં કોઈ મૅસેજ (બોધ) છે. આ મૅસેજ પહોંચાડવાની રીતમાં પણ ઘણું વૈવિધ્ય છે. નિબંધોમાં વ્યક્તિચરિત્ર છે, સાંપ્રત જીવનની સમાચારમાં પ્રગટ થયેલી ઘટનાઓ પર ચિંતન છે, તો કોઈકવાર પુસ્તક પરિચય સાથે લેખક પોતાના વિચારો દ્વારા જીવનમૂલ્યોનો મૅસેજ આપે છે.
પુસ્તકનો કેન્દ્રવર્તી વિચાર અમીરસ છે. જીવનમાં અમીરસનું સિંચન કરવું અને એ સિંચનમાંથી પ્રગટ થતા આનંદને માણવો. જીવનના મૂલ્યોનો હ્રાસ થતો જોતાં ફાધર વર્ગીસને શોક થાય છે. પણ એ ‘શોક’ને ‘શ્લોક’માં રૂપાંતરિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. શોક દુ:ખદાયક છે, પણ શ્લોક પોતાના અને અન્યના હ્રદયને સ્વચ્છ બનાવે છે.
૩૧મી મે, ૧૯૪૩માં એરનાકુલમ જિલ્લાના અવોલીમાં જન્મેલા ફાધર વર્ગીસ એસ.એસ.સી. (મેટ્રિક) પાસ થઈને ખ્રિસ્તી મિશનરીઓના સાધુસંઘ જેસ્યુઈટ મંડળમાં જોડાઈને ગુજરાત અમદાવાદ આવ્યા હતા. અહીં ગુજરાતી વિષય સાથે બીએ કર્યું. એ પછી પૂણેમાં ફિલસૂફી વિષયમાં અનુસ્નાતક બન્યા. સાથે સાથે ગુજરાતી ભાષામાં લખવાનો ઉપક્ર્મ શરૂ કર્યો. યુકે અને યુએસએમાં પત્રકારત્વનો અભ્યાસ કરી અને ત્યાંના એક જાણીતા કૌટુંબિક માસિકનો અનુભવ મેળવી તેઓ અમદાવાદ આવ્યા હતા અને ગુજરાતી કૅથલિકોના માસિક દૂતના સૌથી લાંબા સમય માટે તંત્રી બન્યા હતા.
લેખકના શબ્દોમાં કહીએ તો આ પુસ્તકમાં અમીરસની તાત્વિક કે દાર્શનિક વિચારણા નથી. પણ રોજબરોજ જીવાતા જીવનના પ્રશ્નો અને સમસ્યાઓ વચ્ચે અમીરસ એટલે નિ:સ્વાર્થ પ્રેમની આપલેની વાત છે.
પ્રેમથી દુનિયાને નમાવવા ઇચ્છતા હોય તો આ પુસ્તક જરૂરથી વાંચજો.
“જેની આંખમાં અમી તેને દુનિયા નમી” લેખક: ફાધર વર્ગીસ પૉલ
પ્રકાશક: આર. આર. શેઠની કંપની, અમદાવાદ, ‘દ્વારકેશ’, રોયલ એપાર્ટમેન્ટ પાસે, ખાનપુર, અમદાવાદ ૩૮૦ ૦૦૧, કિંમત: રૂ.૧૦૦/-
Changed On: 16-02-2019
Next Change: 01-03-2019
Copyright Fr. Varghese Paul, SJ – 2019
જ્યારે મારા મિત્ર સાયમનના અણધાર્યા મૃત્યુના સમાચાર મને ૨૦૧૮ની જૂનની પહેલી તારીખે મળ્યા ત્યારે હું કેરળમાં મારે ઘરે રજા માણતો હતો. મેં તરત જ સાયમનના દીકરો જોસેફને ફોન કરીને સમાચારની ખાતરી કરી અને જોસેફ તથા સાયમનનાં બીજાં સંતાનોને દિલાસાના શબ્દો કહ્યા. તે વખતે વર્ષો પહેલાં મેં સાયમન વિશે લખેલો એક પ્રશસ્તિ-લેખની યાદ આવી. એ લેખનો પ્રેરણારૂપ પ્રસંગ અહીં પ્રસ્તુત છે.
હું ‘દૂત’નો તંત્રી હતો ત્યારે સાયમન દસેક વર્ષ એટલે અંગ્રેજી શિક્ષક તરીકેની એમની નોકરીમાંથી નિવૃત થતા પહેલાં અને પછી પણ ‘દૂત’ના સહતંત્રી તરીકે સંપાદન કામમાં સ્વૈચ્છિક સેવા કરતા હતા. એટલે મારા પછી તંત્રી તરીકે મેં એમનું નામ મારા ઈસુસંઘ ઉપરી ફાધર જોસ ચન્ગાનાશેરીને આપ્યું હતું. એટલે તે વખતે આશરે ૯૦ વર્ષના ‘દૂત’ માસિકના ઇતિહાસમાં સૌ પ્રથમ એક ધર્મજન તરીકે ‘દૂત’નું તંત્રીપદ સાયમનને સોંપવામાં આવ્યું હતું. ‘દૂત’ના ઇતિહાસમાં ઘણા કાર્યક્ષમ ધર્મજનો તંત્રી રહેલા ધર્મગુરુને સંપાદનકાર્યમાં મદદ કરતા રહ્યા છે. પરંતુ તંત્રી તરીકે સાયમન ફ્રાન્સિસ પરમાર જ ‘દૂત’ના સૌ પ્રથમ ગૃહસ્થ હતા. ગૃહસ્થ તંત્રી તરીકે સાયમનની સેવા નોંધપાત્ર રહી છે. આવી બધી બાબતોને લઈને મેં મારા મિત્ર સાયમન વિશે એક રેખાચિત્ર કે પ્રશસ્તિ લેખ તૈયાર કર્યો હતો.
એક નાનીશી બાબતમાં નાના ભાઈએ પોતાના સગા મોટા ભાઈને મારી નાખ્યાના સમાચાર છે. ધ સન્ડે એક્સ્પ્રેસ, ૨૦૧૮ સપ્ટેમ્બર ૧૬મીના સમાચાર મુજબ મહારાષ્ટ્રના ભિવંડી ખાતે પોલીસે ૩૨ વર્ષના સંતોષ પવારને કેદખાનામાં પૂર્યા છે. સંતોષ પર ગુનાનો આરોપ છે કે, તેમણે પોતાના મોટા ભાઈ દાત્રેયની હત્યા કરી છે. પ્રસ્તુત અહેવાલ મુજબ એક જ ઘરમાં રહેતા બે ભાઈઓમાં દાત્રેયે નાના ભાઈ સંતોષ પાસેથી ઉછીના લીધેલા મોબાઇલ ફોન અંગે નજીવો વાદવિવાદ થયો. એમાં નાના ભાઈએ એક વજનદાર લાકડી મારીને મોટાભાઈને મૃત્યુને હવાલે કર્યો.
એક વાર અજાણ્યા હુમલાખોરોએ એમની સામે નારા પોકારીને અને તેઓ જે ઘરમાં હતા તે ઘર પર પથ્થર મારીને હુમલો કર્યો. એ પ્રસંગ પછી છએક અજાણ્યા માણસો એમને મળવા માટે એમના ઘરે પહોંચ્યા. એ લોકોને લેખક સામે થયેલા હુમલાનો ખ્યાલ હતો. એટલે એમને મળવા આવેલા અજાણ્યા માણસોએ લેખકને કહ્યું, ‘તમારા દુશ્મનોએ તમારા પર હુમલો કર્યો છે ને! તમે અમને એમનાં (એટલે કેથલિક ખ્રિસ્તીઓનાં) નામ આપો. અમે એમને યોગ્ય હવાલે કરીશું!’ પણ લેખકે પોતાના બાળપણથી માંડી ખ્રિસ્તીઓ સાથેનો એમનો તથા એમના કુટુંબીજનોના મીઠડા સંબંધ અને ઓળખની વાત કરી. વળી, લેખકે એક ખાસ વાત કરતાં ઉમેર્યું કે, એક પડોશી (ખ્રિસ્તી) બહેન એમને ‘દૂધ-ભાઈ’ કહે છે. કારણ, લેખકના જ્ન્મ પછી એમનાં પૂજ્ય બા માંદા પડ્યાં ત્યારે એ બહેનની માતાએ પોતાનું દૂધ બંનેને – લેખકને અને એ દીકરી-બહેનને બચપણમાં પિવડાવ્યું છે.
“બીશો નહિ, સાંભળો, હું તમને ભારે આનંદના શુભસમાચાર આપવા આવ્યો છું. એનાથી આખી પ્રજાને પણ આનંદ આનંદ થઈ રહેશે; આજે દાવિદના નગરમાં તમારો મુક્તિદાતા અવતર્યો છે. એ જ ખ્રિસ્ત અને પ્રભુ છે. એની એંધાણી એ છે કે, તમે એક બાળકને કપડામાં લપેટીને ગમાણમાં સુવાડેલો જોશો.” બાઇબલના સંત લૂકકૃત શુભસંદેશ મુજબ એક દેવદૂતે ઇસ્રાયેલના બેથલેહેમ નગર પાસે ખુલ્લા મેદાનમાં પોતાનાં ઘેટાંની ચોકી કરતા ભરવાડોને આપેલો આ સંદેશ છે. પલકવારમાં એ દેવદૂતની સાથે બીજા સ્વર્ગીય દૂતો પણ ઈશ્વરની સ્તુતિ ગાતા નજરે પડ્યા, “પરમધામમાં ઈશ્વરનો મહિમા, અને પૃથ્વી ઉપર ઈશ્વરના પ્રીતિપાત્ર માણસોમાં શાંતિ!” (લૂક ૨: ૮-૧૩)
ઈસુએ વિશેષ પસંદ કરેલા એમના શિષ્યોમાં ગરીબ માછીમારો, યહૂદીઓ જેમને ‘પાપી’ ગણતા હતા તેવા એક જકાતદાર માથ્થીનો પણ સમાવેશ થતો હતો! પ્રભુ ઈસુ પોતાના પ્રેમપાશમાં કોઢિયાઓ, લૂલાલંગડાઓ, વેશ્યાઓ, ભાવિક સ્ત્રીઓ, અસાધ્ય રોગથી પીડાત લોકો બિનયહૂદીઓ – સૌને આવકારતા હતા. સૌ લોકો સાથે હળતામળતા ઈસુને જોઈને લોકો કહેતા હતા, “જુઓ, આ ખાઉધર અને દારૂડિયો, જકાતદારો અને પાપીઓનો ગોઠિયો!” (માથ્થી ૧૧: ૧૯)
વીસમી સદીમાં અંગ્રેજી સાહિત્યમાં વિવિધ ક્ષેત્રે નામના મેળવનાર ગિલબર્ટ કેઈથ ચેસ્ટરટન (૧૮૭૪-૧૯૩૬) પત્રકાર, કવિ અને નવલકથાકાર પણ હતા. ઈસુ જયંતી અંગેનું એમનું એક ખૂબ જાણીતું નાતાલગીત છે. થોડુંઘણું બાઇબલ જાણનાર માણસ આ લોકપ્રિય ગીત આરામથી સમજી શકે છે.
ગમાણમાં ઢોરઢાંખર ખાય છે. ફીણ કાઢે છે. ગમાણ ગંદી છે, ત્યાં દુર્ગંધ છે. પણ ઘરવિહોણું બાળક ત્યાં છે. એ બાળકની હાજરીથી બધામાં પરિવર્તન આવે છે. બધાને જાતને ખોવાયેલો અનુભવ છે. આપણે જ્યાં ખોવાયા છે એનો પણ આપણને ખ્યાલ નથી. ત્યાં એક ઘરવિહોણું બાળક આપણને રસ્તો ચીંધે છે.
નાતાલ એટલે ખ્રિસ્ત જયંતીના સંદર્ભમાં મને બીજા વિશ્વયુદ્ધના સમયનો એક પ્રસંગ યાદ આવે છે. દુનિયાભરમાં ૧૯૪૪માં વિશ્વયુદ્ધ બરાબર જામ્યું હતું. તે વખતે અમેરિકન સૈન્યે જાપાનમાં છાવણી નાખી હતી. ડિસેમ્બર ૧૯૪૪માં નાતાલ નજીક આવતી હતી. અમેરિકન સૈન્યમાં ઘણા ખ્રિસ્તીઓ હતા. કેટલાક સૈનિકોએ નાતાલના દિવસે ઉપાસનાવિધિ અને પરમપૂજાની વાત સૈનિક વડાને જણાવી હતી. પણ પરમપૂજા કરે કોણ? કોઈકે કહ્યું કે, અટકમાં લીધેલા જાપાની કેદીઓમાં એક ખ્રિસ્તી પુરોહિત છે. લશ્કરી વડાએ ખ્રિસ્તી પુરોહિતને બોલાવીને ખ્રિસ્તી સૈનિકોની માગણી જણાવી. જાપાની કેદીએ સૌ સૈનિકો અને કેદીઓ માટે પરમપૂજા કરવાની તૈયારી બતાવી.
બાળ ઈસુના જન્મમાં રાજા હેરોદે એક પ્રતિસ્પર્ધીનો જન્મ જોયો! તેમણે બધા મુખ્ય પુરોહિતો અને શાસ્ત્રીઓને ભેગા કરી જાણ્યું હતું કે, “ખ્રિસ્તનો જન્મ યહૂદિયા પ્રાંતમાં આવેલા બેથલેહેમમાં” છે. પયગંબરોની એ મુજબની ભવિષ્યવાણી હતી. રાજા હેરોદે પોતાને મળેલી માહિતી મુજબ પંડિતોને બેથલેહેમમાં મોકલતાં કહ્યું, “જાઓ, અને એ બાળકની કાળજીથી ભાળ મેળવો. ભાળ મળે એટલે મને ખબર આપો.” પંડિતોએ “તે બાળકને તેનાં માતા મરિયમ પાસે જોયો. તેમણે તેને સાષ્ટાંગ પ્રણામ કર્યા, અને પોતાની ગાંઠડી છોડીને એક રાજવી બાળકને શોભે એવાં સોનું, ધૂપ અને બોળ ભેટ ધર્યાં.” પછી તેમને મળેલા દૈવી સંકેત મુજબ તેઓ હેરોદને મળ્યા વિના બીજે રસ્તે પોતાના દેશ પાછ ગયા. (જુઓ માથ્થી ૨: ૮-૧૨)
આજકાલ પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કાર ફક્ત ભારતમાં જ નહિ, પરંતુ અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ઇંગ્લેન્ડ જેવા દેશોમાં પણ ચર્ચા અને વાદવિવાદનો વિષય બન્યો છે! ઇન્ડિયામાં નેશનલ કમિશન ફોર વુમેન (રાષ્ટ્રીય મહિલા સમિતિ – NCW) પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કાર વિધિને નાબૂદ કરવા જણાવે છે. જુલાઈ ૨૭, ૨૦૧૮ના ટાઇમ્સ ઑફ ઇન્ડિયા છાપું અને એન.ડી.ટી.વી.ના સમાચાર મુજબ એન.સી. ડબલ્યુ.ના અધ્યક્ષ રેખા શર્માએ કેંદ્ર સરકારને પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારની વિધિને દેશમાંથી નિર્મૂળ કરવાની ભલામણ કરી છે!
પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારમાં ખ્રિસ્તી ધર્મગુરુ ઈસુએ બક્ષેલો આ અધિકાર વાપરે છે. પણ ઈશ્વરની જ દયા દર્શાવી પાપીને માફી આપવાના આ અધિકાર પાછળ જબરજસ્ત બંધન પણ છે. ધર્મગુરુ પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારની ગુપ્તતા કોઈપણ રીતે, આડકતરી રીતે પણ, કોઈની આગળ પ્રગટ કરી ન શકે, ખુલ્લું પાડી ન શકે. પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારની ગુપ્તતા સાચવવા માટે ધર્મગુરુ પોતાનો પ્રાણ આપી શકે, પણ પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારની ગુપ્ત કબૂલાત કદી છતી કરી ન શકે. એક દાખલો આપું. ધારો કે, ધર્મગુરુ એમની સલાહ-સમિતિનો એક માણસ પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારમાં એમની આગળ એકરાર કરે કે, તેમને દેવળના ભંડારમાંથી સારી રકમની ચોરી કરી છે. પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારમાં જ ધર્મગુરુ પોતાને લાગે એવાં સલાહસૂચન આપી શકે છે. પરંતુ પ્રાયશ્ચિત્ત સંસ્કારની વાત પૂરેપૂરી ગુપ્ત હોવાથી તે પુરોહિત સીધી કે આડકતરી રીતે કોઈ પગલાં ન લઈ શકે.
યશવંતભાઈની સિદ્વહસ્ત કલમે લખાયેલી પુસ્તિકા “ત્રણ વિરલ ઈસાઈ નારીઓ” વાંચવાથી મને ઘણો લાભ થયો. એ ત્રણેય પાત્રો વિશે જાણવાનો ખૂબ આનંદ મળ્યો. એમાંથી ખૂબ પ્રેરણા મળી. ત્રણેય પાત્રોની જેમ જરૂર પડે ત્યારે સાહસ કરવાની અને મુશ્કેલ સામ્પ્રત પ્રવાહો અને માન્યતાઓ સામે મારા જીવનને આગળ ધપાવવાની હિંમત મળી.
લેખકે ચીતરે ચીતરેલું ત્રીજું ઈસાઈ સ્ત્રી-પાત્ર કૉર્નેલિયા સોરાબજી છે. યશવંતભાઈએ એમને હિન્દનાં પ્રથમ મહિલા બેરિસ્ટર તરીકે તથા જિંદગીમાં “સખત ગૂંચવાડા અને હૃદયદાહ અને ઝંઝાવાતોમાંથી પસાર થનાર” મૂળ પારસી પરિવારથી ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવનાર વિરલ સ્ત્રી તરીકે ચીતર્યાં છે. પણ ઇતિહાસમાં ભાગ્યે જ કૉર્નેલિયા વિશે નોંધ મળે!
“ફાધર વર્ગીસ, કેરળની પરીસ્થિતિ કેવી છે?” મારા નવા કાર્યાલયમાં જુલાઈ ૨૦૧૮ના એક દિવસે પ્રથમવાર મને મળવા આવેલા એક મિત્રે મને પૂછ્યું.
ફાધર ઈસુદાસ ક્વેલીએ બાઇબલના અનુવાદનું કામ શરૂ કર્યુ એ જ વર્ષે ૧૯૬૪માં હું ઈસુસંઘમાં દાખલ થયો હતો. પરંતુ ફાધર ઈસુદાસ સાથેનો મારો સબંધ હું અમદાવાદ ખાતે સેન્ટ ઝેવિયર્સ કૉલેજમાં ભણતો હતો ત્યારથી શરૂ થાય છે. હું મુંબઈ ખાતે એક વર્ષ માનવવિદ્યાનો એટલે મુખ્યત્વે અંગ્રેજી સાહિત્ય, લૅટિન અને ગ્રીક ભાષાઓનો અભ્યાસ અને ત્યાર બાદ માઉન્ટ આબુ ખાતે સાધનાભવનમાં એક વર્ષ ગુજરાતી ભાષાના અભ્યાસ પછી જૂન ૧૯૬૮માં કૉલેજમાં દાખલ થયો હતો.
ઈસુસંઘની છેલ્લી તાલિમ માટે તેઓ ૧૯૬૩માં તમિલનાડુના શેમ્પગન્નુર ખાતે સિક્રેટ હાર્ટ કૉલેજમાં હતા. તે વખતે જાન્યુઆરી ૧૯૬૪માં ફાધર ઈસુદાસે કદી કલ્પી નહોતી એવી નિમણૂંક તેમણે ઈસુસંઘની સમાચાર-પત્રિકા દ્વારા મળી! ગુજરાતી ભાષાના મૂર્ધન્ય–ભગીરથ અનુવાદક નગીનદાસ પારેખ જોડે અદ્યતન ગુજરાતી ભાષામાં બાઈબલનો અનુવાદ કરવા માટે તેમની નિમણૂંક થઈ છે!